Yếu tố bất ngờ ‘phút 89’, ngay lúc Hòa Phát (HPG) loay hoay giải bài toán tiêu thụ sản phẩm cho ‘cú đấm thép’ 85.000 tỷ đồng

Sản xuất ra rồi bán cho ai? Đây là bài toán mà Chủ tịch Trần Đình Long và tập thể Hòa Phát (HPG) cần giải khi đưa siêu dự án Dung Quất 2 tổng vốn 85.000 tỷ đồng vào hoạt động.

Hiện tại, nhu cầu thép cuộn cán nóng (HRC) trong nước là khoảng 10 – 11 triệu tấn/năm, năng lực sản xuất trong nước là 8,5 triệu tấn/năm.

Trong khi đó, năm 2023, Việt Nam nhập khẩu tới 9,6 triệu tấn thép HRC. Xét về thị phần, “miếng bánh” đang dần rơi vào tay Trung Quốc khi thị phần năm 2021 là 32,4% thì đến năm 2023 là 45,8%. Ngược lại, thị phần của Hòa Phát (HPG) giảm từ 46% năm 2021 về 30% năm 2023.

Tình trạng cung nội địa vượt cầu nội địa và sức ép lớn đến từ đối thủ xảy ra ngay trước thềm Hòa Phát chuẩn bị đưa vào vận hành “cú đấm thép” Dung Quất 2 với quy mô 280ha, tổng vốn đầu tư 85.000 tỷ đồng, công suất thiết kế 5,6 triệu tấn HRC/năm từ quý I/2025.

Sản xuất ra rồi bán cho ai? – Đây là đề bài mà Hòa Phát cần giải trước khi đưa nhà máy vào vận hành.

Vào cuối tháng 3, Hòa Phát và Formosa (hai nhà sản xuất HRC trong nước) đã nộp đơn yêu cầu điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm thép HRC nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam. Hiện tại, hồ sơ này đang trong quá trình hoàn thiện. Sau đó, Cục Phòng vệ thương mại sẽ có 45 ngày để thẩm định trước khi quyết định có tiến hành điều tra hay không.

Tại Đại hội đồng cổ đông năm 2024 vừa qua, Chủ tịch Trần Đình Long đã phát biểu: “Chúng ta cần có quan điểm ủng hộ ngành sản xuất trong nước, không thể chấp nhận hàng hóa nước ngoài lấn át sản xuất nội địa. Không một quốc gia nào chấp nhận lượng thép nhập khẩu nhiều hơn sản xuất trong nước. Cách đây 30 năm, chúng ta chưa có tên trên bản đồ thép thế giới nhưng hiện nay đã là quốc gia sản xuất thép lớn nhất Đông Nam Á. Vì vậy, cần ủng hộ thép trong nước. Không có lý do gì để doanh nghiệp trong nước đầu tư 7 tỷ USD mà không được bảo vệ.”

Điều này cho thấy hành động “tuyên chiến” với thép Trung Quốc là một phần trong kế hoạch của ông Long nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm cho Dung Quất 2.

Tuy nhiên, ông Long cũng đã chuẩn bị kế hoạch dự phòng: “Khi Dung Quất 2 hoàn thành, Tập đoàn Hòa Phát sẽ tùy thuộc vào thời điểm để ưu tiên thị trường trong nước hoặc xuất khẩu. Tuy nhiên, Hòa Phát sẽ ưu tiên bán trong nước trước vì có lợi hơn; nếu không bán hết, doanh nghiệp sẽ xuất khẩu.”

Như vậy, con đường “xuất ngoại” cho HRC từ Dung Quất 2 đã được tính đến. Hiện tại, thị trường xuất khẩu của Hòa Phát rất đa dạng với trên 30 quốc gia, vùng lãnh thổ như Mỹ, Canada, Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, các nước châu Âu… Năm 2023, doanh thu từ xuất khẩu đạt 34.287 tỷ đồng, chiếm 30% tổng doanh thu toàn Tập đoàn. Sản lượng xuất khẩu phôi thép, thép xây dựng và HRC đạt 2,02 triệu tấn.

Món quà ở “phút 89”

Cần lưu ý rằng, những năm gần đây, chính sách bảo hộ tại các thị trường xuất khẩu như Hoa Kỳ, Nhật Bản, EU, Mexico, Australia, Canada, Ấn Độ… đã tạo ra sức ép và có những tác động đáng kể đến xuất khẩu của Việt Nam, trong đó có Hòa Phát gồm: (1) Các biện pháp phòng vệ thương mại; (2) Áp dụng nhiều loại thuế như thuế chống bán phá giá, thuế tự vệ, thuế chống trợ cấp, chống lẩn tránh thuế; (3) Các cuộc điều tra này thường kéo dài làm ảnh hưởng đến uy tín và cơ hội xuất khẩu.

Tuy nhiên, vào ngày 8/5 vừa qua, Bộ Thương mại Mỹ đã tổ chức một buổi điều trần để quyết định liệu có nên công nhận Việt Nam là một “nền kinh tế thị trường” hay không.

Động thái này của Mỹ nằm trong nỗ lực của Tổng thống Joe Biden nhằm tăng cường quan hệ Mỹ – Việt. Tuy nhiên, điều này có thể xung đột với mục tiêu giành lá phiếu từ cử tri công nhân Mỹ trong cuộc bầu cử vào tháng 11 năm nay.

Nếu Việt Nam được công nhận là “nền kinh tế thị trường,” hàng hóa Việt Nam, bao gồm thép, sẽ có lợi thế xuất khẩu vào thị trường Mỹ do sẽ bị hạn chế các biện pháp bảo hộ như: giảm thuế chống bán phá giá, giảm các cuộc điều tra và bớt các biện pháp phòng vệ thương mại.

Cơ hội lớn đang hiện ra, tạo điều kiện thuận lợi cho Hòa Phát triển khai dự án 85.000 tỷ đồng.

Hải Băng | KTĐT